HÜKSAM Projeleri
Zaman içinde Kadın-Nippukir? Performans Gösterisi: 3 Mart 2004 tarihinde Hacettepe Üniversitesi?nde sahnelenmiştir. Anadolu?nun geçmiş uygarlıklarındaki kadınından günümüz kadınına evrensel mesajlar taşıyan bu gösterinin organizasyonu H.Ü Hemşirelik Yüksekokulu ve Tıp Fakültesi öğrencilerinden oluşan HÜKSAM kadın çalışma grubu tarafından gerçekleştirilmiştir.
Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlıkta Hizmet Modeli Geliştirme Projesi: Merkezimiz; Hacettepe, Bilkent, Dicle, Osmangazi, Boğaziçi, Yeditepe, Koç ve Ege Üniversitesi’nde UNFPA desteği ile ICC ve IKGV’nin koordinasyonunda yürütülen “Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlıkta Hizmet Modeli Geliştirme”projesinin Hacettepe Üniversitesi’ndeki bölümünü, Rektörlüğümüzün desteği, sağlık merkezlerimizin işbirliği ile 1 Nisan 2003 tarihinden bu yana sürdürmüş olup çalışma 2005 yılı sonunda tamamlanmıştır. Bu çalışmada oluşturulan “Genç Dostu Sağlık Hizmeti” Modeli Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin rutin uygulamalarına “Gençlik Danışma Birimi (GDB)” faaliyetleri olarak girmiş olup halen sürdürülmektedir. Bu çalışma kapsamında öğrencilere “üreme sağlığı ve cinsel sağlık” konularında danışmanlık ve klinik hizmetler entegre olarak sunulmaktadır. Öğrencilere yönelik, konuyla ilgili çeşitli bilgilendirme, eğitim ve iletişim (BEİ) materyali üretilerek dağıtılmıştır. Öğrenciler için düzenli olarak tanıtım programları ve eğitimler sürdürülmektedir.
Bu çalışmaların öğrencilerin sağlık, bilgi, görüş ve davranışlarına olan etki ve katkısı ayrıca GDBlerin kurulmasının Sağlık Merkezlerinin hizmetlerine olan etki ve katkısı da Beytepe Yerleşkesinde 2004 ve 2005 yıllarında yapılan 2 büyük çalışma ile değerlendirilmiştir. Bu çalışmalardan biri Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri kapsamında geliştirilen GDBlerin etkisinin değerlendirildiği çalışma olup, bu değerlendirme GDBlerin kurulmasının, Sağlık merkezinin genel kullanımını artırdığı, ayrıca daha önce hiç başvuru olmayan Cinsel Sağlık / Üreme Sağlığı konularında gençlerin GDBlere giderek artan sayıda başvurduğunu göstermiştir. Bağlantılı diğer araştırma ise, Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesinde okuyan 1. sınıf öğrencilerinde 2001 yılında DSÖ işbirliği ile yürütülmüş olan çalışmanın bu kez aynı yerleşkede okuyan 4. sınıf öğrencilerinde tekrar edilmesi ile aradan geçen 3 yıldaki değişiklikler anlaşılmaya çalışılmıştır. Yapılan değerlendirmeler, bu yaklaşımın üniversite öğrencilerine verilen sağlık hizmetlerinde önemli bir eksiği tamamladığını göstermektedir. Tüm bu çalışmalara ilişkin ayrıntılı bilgiler “Genç Dostu Cinsel Sağlık Üreme Sağlığı Hizmet Modeli ve İlgili Araştırmaların Sonuçları” adı ile bir kaynak kitap olarak basılmış olup 15-16 Aralık 2006 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Kültür Merkezi’nde geniş bir katılımla gerçekleştirilen “Üniversite Sağlık Merkezleri 2. Sempozyumu”nda dağıtılmıştır.
Sağlık Politikalarında Toplumsal Cinsiyete Duyarlılığın İncelenmesi Projesi: DSÖ Avrupa Bölgesi işbirliği ile İngiltere, İrlanda, Hollanda, Hırvatistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkiye olmak üzere7 ülkede yürütülen “Sağlık Politikalarında Toplumsal Cinsiyete Duyarlılığın İncelenmesi” araştırması, 2004 yılında Türkiye’de Üreme Sağlığı yasa ve politikalarının incelenmesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ikinci fazında; UNFPA desteği ile sağlık politikalarında toplumsal cinsiyet konusunda duyarlılığın sahadaki uygulamalara yansıması konusu, niteliksel araştırma yöntemleri ile Ankara, İstanbul, Diyarbakır ve Mardin İlleri’nde incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda ülkenin sağlık politikalarında toplumsal cinsiyet bakış açısının etkisinin saptanmasının yanında bulgulara yönelik stratejilerin geliştirilmesi de amaçlanmaktadır. Çalışma, Türkiye’de bir ilk olması açısından ayrıca önem taşımaktadır. Çalışma sonuçları DSÖ ve UNFPA’a rapor edilmiş olup, özet rapor İngilizce olarak DSÖ-Avrupa Bölgesi tarafından basılmıştır. Türkçe rapor ise 2006 yılında basılmış olup Türkiye’den 15 değişik sektör ve 47 üniversiteden toplam 335 kişinin katılmış olduğu “Üniversite Sağlık Merkezleri 2. Sempozyumu”nda raporun dağıtımı yapılmıştır.
Sincan Saraycık Köyü’nde yürütülen “Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısıyla Sağlık Davranışları” Projesi: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği işbirliği ile Sincan Saraycık Köyü’nde yaşayan kadınların sağlık davranışları, toplumsal cinsiyet bakış açısıyla, niteliksel araştırma teknikleri kullanılarak incelenmiştir. HÜKSAM Yönetim Kurulu Üyelerinden Doç. Dr. Gülden Berkem Güvenç’in Araştırma Koordinatörlüğünü yaptığı “Ankara’da Yoksulluk Sınırının Altında Yaşayan Sincan-Saraycık Kadınlarına Fiziksel Sağlık ve Sosyal Psikolojik Beceriler Konusunda Farkındalık Kazandırma” başlıklı çalışmada Merkezimiz Yönetim Kurulu Üyeleri Prof. Dr. Kafiye Eroğlu ve Doç. Dr. Dilek Aslan da yer almışlardır. Çalışma kapsamında Saraycık’ta 10’ar kişilik 3 grupla 5 konuda odak grup çalışmaları yapılmıştır. Farklı sosyo-ekonomik kesimlerdeki kadınlara dönük bu hizmet programı, kadın sağlığının ve eğitiminin geliştirilmesine ve korunmasına yönelik olması dolayısı ile IV. Dünya Kadın Konferansı sonuçlarının uygulanmasına ve izlenmesine ilişkin Ulusal Eylem Planındaki psikolojik hizmetler konusunda belirlenen boşluğu doldurur nitelikte olan bu çalışmanın nihai raporu tamamlanmıştır.
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Sağlık Göstergelerinin Geliştirilmesi konusunda T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ile ortak bir çalışma yürütülmüştür. HÜKSAM’dan da 6 kişinin görev aldığı çalışma kapsamında uluslararası sözleşmelerde de vurgulanan başlıklara ilişkin ülke genelindeki verilerin toplanmasında kullanılacak göstergeler geliştirilmiştir. Çalışma, toplumsal cinsiyete duyarlı bilgilerin elde edilmesi açısından önem taşımaktadır.
Akran Eğitimi: Akran eğitimi çalışmasının temel amacı; gençleri Üreme ve Cinsel Sağlık hizmetlerine yönlendirmede “akran eğitimi” modelini kullanmaktır. Sözü edilen “Adolesanların / Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığını Etkileyen Faktörler Araştırması”nın bir komponenti olan “Akran Eğitimi” çalışması Rektörlüğümüzün de katkılarıyla yürütülmeye başlanmıştır. Gençlik Danışma Birimleri’nin Sağlık Merkezleri’ne entegre edilmesiyle birlikte Merkezlerin özellikle öğrenciler tarafından kullanımında ciddi bir artış saptanmıştır. Bu artışın daha üst boyutlara ulaşması hedeflenerek Beytepe Kampüsü ve Merkez Kampüs öğrencilerinden 7 kişilik bir grup oluşturulmuştur. Kendi akranlarının cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda bilinç düzeylerini yükseltmeleri planlanan grup, UNFPA tarafından standard bir eğitim programı ile 1 haftalık eğitim sürecinden geçirilmiştir. Daha sonra “akran eğitim grubu”, aldıkları eğitim doğrultusunda kendi yaşıtlarını bilinçlendirmek adına çalışmalarına başlamıştır. Bu çalışmaların daha da hızlanması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.
Üniversite Gençlerinin Cinsel ve Üreme Sağlığı – 5 Üniversite Çalışması: Dünya Sağlık Örgütü ve Hacettepe Üniversitesi DSÖ- Üreme Sağlığı İşbirliği Merkezi işbirliğinde 2001 yılında yürütülmüş olan “Adolesanların / Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığını Etkileyen Faktörler Araştırması” sonuçları kullanılarak, HÜKSAM koordinasyonunda Üniversitenin Beytepe ve Merkez Kampüs Sağlık Merkezleri’nde Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlık Danışmanlık Hizmet Modeli Geliştirme amacıyla oluşturulmuş olan, üreme sağlığı ve cinsel sağlık hizmetlerinde danışmanlık ve klinik hizmetlerin birlikte sunulduğu Gençlik Danışma Birimleri deneyiminin sonuçlarının olumlu olması nedeni ile, benzer yaklaşımın Erciyes Üniversitesi (Kayseri), Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas), Çukurova Üniversitesi (Adana), Dokuz Eylül Üniversitesi (İzmir) ve Gazi Üniversitesi (Ankara)’nin içinde bulunduğu 5 üniversitede de, sağlık merkezleri bünyesinde yaygınlaştırılması amacıyla bir proje önerisi hazırlanmıştır. Avrupa Birliği’nden destek alan bu proje Üniversitemizin öncülük ve desteği ile sözü edilen 5 üniversitenin sağlık merkezlerinde de “Gençlik Danışma Birimleri” oluşturmak amacı ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı ve Hacettepe Üniversitesi AİDS Tedavi Araştırma ve Uygulama Merkezi (HATAM) ile işbirliği yapılmıştır. Projenin uygulanma aşaması bitmiş olup özet raporu basılarak çalışmanın bütün aşamaları ve sonuçları 15-16 Aralık 2006 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Kültür Merkezi’nde yapılan “Üniversite Sağlık Merkezleri 2. Sempozyumu”nda duyurulmuştur. Ayrıca sözü edilen 5 üniversitede oluşturulan birimlerle iletişim sürdürülecek, belirli aralıklarla izlem ziyaretleri yapılacak ve bu yolla birimlerin verdikleri hizmetlerde ve fiziki koşullarında belirli standartların sağlanması için, izleme çalışmaları HÜKSAM ekibi tarafından yürütülecektir. Yurtdışından da iki konuşmacının yer aldığı Sempozyum’da “Gençlerin CSÜS konuları ile ilgili yapılan sunumlar HÜKSAM’ın web sayfasında da yayınlanmaktadır.