MERKEZİN ADI: Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜKSAM)

Üniversite Senatosu’nun 21. 02. 2001 tarih ve 2001-11 sayılı kararı ile kurulmuştur. 18. 06. 2001 tarih ve 24 436 sayılı Resmi Gazete’de yönetmeliğinin yayınlanmasının ardından başlayan çalışmaları halen devam etmektedir.

 MERKEZİN MİSYONU: Üniversitenin ilgili bölüm ve birimlerinin işbirliği ile kadın sorunlarına ve cinsiyet ayrımcılığına karşı toplumsal duyarlılık geliştirmek, yurt içinde ve dışında kadın sorunlarıyla ilgili her alanda yapılan araştırmaları, çalışmaları izlemek, duyurmak ve hedeflerimiz çerçevesinde çeşitli alanlarda araştırma yapmak, eğitime yönelik etkinliklerde bulunmak, kadın sağlığı ile ilgili çalışmalara, araştırmalara plan ve programlara, “toplumsal cinsiyet bakış açısı”nın yerleştirilmesi için rehberlik etmek; bu bakış açısıyla yürütülmekte olan çalışmaları desteklemek, geliştirmek ve olumlu sonuçların ülke geneline yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmaktır.

MERKEZİN DEĞERLERİ: Kadın sağlığı biyolojik faktörlerin yanısıra, birey, aile ve topluma ait birçok sosyo-kültürel faktörden etkilenmektedir. Bu nedenle merkezimiz üniversitemiz değerlerinin yanısıra; kadın sağlığının koruması ve geliştirilmesinin ancak toplumda kadının statüsünün iyileştirilmesi ve “toplumsal cinsiyet eşitliği” ile gerçekleştirilebileceğine inanmakta olup, toplumsal yaşamın her alanında (sosyal, siyasal, ekonomik, hukuksal vb.) eşitlikçi ve hakkaniyeti önceleyen yaklaşımlara, Atatürk ilke ve devrimleriyle kazanılmış haklar doğrultusunda kadının çağdaş görünüm ve düşüncesine değer vermektedir.

MERKEZİN PAYDAŞLARI:

MERKEZİN MEVCUT DURUM ANALİZİ:

Yönetim Kurulu Üyeleri

Yönetim Kurulu; halk sağlığı, hemşirelik, psikoloji, çocuk ruh ve ergen sağlığı, sosyoloji, hukuk, sosyal hizmetler disiplinlerinden bir müdür, iki müdür yardımcısı ve yedi üye olmak üzere toplam 10 kişiden oluşmaktadır.

MERKEZİN ALT YAPISI:
MEKAN: Üniversite içinde merkeze ait bir mekan bulunmamaktadır. Halen Merkez’in adresi olarak H.Ü. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı kullanılmaktadır.
PERSONEL: Merkez bünyesinde personel çalıştırılamamaktadır.

MERKEZİN ÇALIŞMA KONULARI:

• Yurt içinde ve yurt dışında kadın sorunları ile ilgili her konuda toplumsal cinsiyet bakış açısıyla araştırmalar ve eğitim amaçlı toplantılar yapmak, yapılan çalışmalara katılmak ve desteklemek
• Kadın sorunları ile ilgili kurum ve kuruluşların çalışmalarına katkıda bulunmak, ortak proje oluşturmak, danışmanlık hizmeti vermek
• Lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine kadın sorunları ile ilgili ders, seminer verilmesini sağlayarak öğrencilerin bu konulara yönelmesini özendirici eğitsel çalışmaları desteklemek
•  Amaçları doğrultusunda yayın yapmak
•  Atatürk ilke ve devrimleri ile kazanılmış hakları ve kadınların çağdaş toplum bireyi olmasını temel alarak, kadın sorunları konusunda ulusal ve uluslararası düzeyde kurslar, seminerler, konferanslar, sempozyumlar vb. faaliyetleri düzenlemek
• Atatürk ilke ve devrimleri ile kazanılmış hakların savunuculuğunu yapmak ve bu konuda toplumda duyarlılık kazandırmak
• Kadın sorunları konusunda çalışmalar yürüten ulusal ve uluslararası kuruluşlarla iletişim ağı oluşturmak

MERKEZİN VERDİĞİ HİZMETLER VE MERKEZİN ÜRÜNLERİ:

Merkezimizin verdiği hizmetler; tanıtım, araştırma ve projeler, eğitim ve uygulama, bilimsel etkinlikler, yayın yapma, danışmanlık ve web sitesi aracılığı ile ulusal ve uluslararası kuruluşlarla iletişim ağı oluşturma olmak üzere yedi başlık altında ele alınmıştır.
1. Tanıtım Etkinlikleri:

• HÜKSAM’ın Türkçe ve İngilizce olarak tanıtım broşürleri oluşturulmuş, çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlara dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca, Merkezin katıldığı etkinliklerde de tanıtımı yapılmaktadır.
• Merkezin katıldığı etkinlikler:

Sivas-Cumhuriyet Üniversitesi (8 Mart 2003) Dünya Kadınlar Günü Paneli

Sivas “Halk Sağlığı Günleri”ne (Haziran 2003) katılım

Türkçe ve İngilizce web sayfaları

Yazılı ve görsel medyadaki etkinlikler

2. Araştırma ve Projeler

• 1998 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-98) İleri Analizi: 2001 yılında H.Ü. Halk Sağlığı AD.’dan bir ekibin gerçekleştirdiği bu çalışma, HÜKSAM’ın da katkıları ile tamamlanarak Türkçe ve İngilizce raporları basılmıştır. Çalışmanın sonuçları, DPT, UNFPA, DSÖ-Cenevre Merkezi, Sağlık Bakanlığı merkez ve saha personeli, Kadından Sorumlu Devlet Bakanı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, üniversitelerden öğretim elemanları ve ulusal ve uluslararası gönüllü kuruluşlardan olan 200 kişilik geniş bir katılımla 17 Nisan 2002’de Hacettepe’de düzenlenen bir toplantı ile duyurulmuştur.

• Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlıkta Hizmet Modeli Geliştirme Projesi: Merkezimiz; Hacettepe, Bilkent, Dicle, Osmangazi, Boğaziçi, Yeditepe, Koç ve Ege Üniversitei’nde UNFPA desteği ile ICC ve IKGV’nin koordinasyonunda yürütülen “Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlıkta Hizmet Modeli Geliştirme”projesinin Hacettepe Üniversitesi’ndeki bölümünü, Rektörlüğümüzün desteği, sağlık merkezlerimizin işbirliği ile 2002 yılından bu yana sürdürmektedir Projenin Üniversitemiz Beytepe Kampüsü’ndeki öğrenciler için değerlendirme araştırması halen devam etmektedir.

• Sağlık Politikalarında Toplumsal Cinsiyete Duyarlılığın İncelenmesi Projesi: DSÖ Avrupa Bölgesi işbirliği ile 7 ülkede yürütülen “Sağlık Politikalarında Toplumsal Cinsiyete Duyarlılığın İncelenmesi” araştırması, 2004 yılında Türkiye’de Üreme Sağlığı yasa ve politikalarının incelenmesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ikinci fazında; UNFPA desteği ile sağlık politikalarında toplumsal cinsiyet konusunda duyarlılığın sahadaki uygulamalara yansıması konusu, niteliksel araştırma yöntemleri ile Ankara, Istanbul, Diyarbakır ve Mardin İlleri’nde incelenmiştir. Çalışma sonuçları DSÖ ve UNFPA’a rapor edilmiş olup, raporun basılarak dağıtımı ve sonuçların duyurulması toplantısı yapılacaktır.

• Sincan Saraycık Köyü’nde yürütülen “Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısıyla Sağlık Davranışları”Projesi: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği işbirliği ile Sincan Saraycık Köyü’nde yaşayan kadınların sağlık davranışları, toplumsal cinsiyet bakış açısıyla, niteliksel araştırma teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Araştırma halen devam etmektedir.
• H.Ü. Merkez Kampüsü Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Bakış Açıları ve Etkileyen Faktörler Çalışması: H.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu doktora öğrencilerinden oluşan HÜKSAM kadın çalışma grubu tarafından yapılmış ve sonuçlar uluslararası bir kongrede sunulmuştur.

3. Eğitim ve Uygulama Etkinlikleri:

• “Üniversitelerde Gençler için Üreme ve Cinsel Sağlıkta Hizmet Modeli Geliştirme” Projesi: H.Ü. Merkez ve Beytepe Öğrenci Sağlık Merkezleri bünyesinde “Gençlik Danışma Birimleri” oluşturulmuştur. 1 Nisan 2003 tarihinde hizmet vermeye başlayan birimlerde öğrencilere “üreme sağlığı ve cinsel sağlık” konularında danışmanlık ve klinik hizmetler entegre olarak sunulmaktadır. Öğrencilere dağıtılmak üzere konuyla ilgili çeşitli bilgilendirme, eğitim ve iletişim (BEİ) materyali üretilmiş ve çok sayıda tanıtım programları ve eğitimler düzenlenmiştir. 2005 yılı sonuna kadar UNFPA’dan proje desteği alan çalışmanın ara dönem değerlendirmeleri devam etmektedir. Daha sonra bu etkinliğin sağlık merkezlerimizin rutin çalışmaları olarak sürdürülmesi planlanmaktadır.

• Akran Eğitimi: Akran eğitimi çalışmasının temel amacı; gençleri Üreme ve Cinsel Sağlık  hizmetlerine yönlendirmede “akran eğitimi” modelini kullanmaktır. Toplam yedi akran eğiticilerinden 4’ü H.Ü. Tıp Fakültesi, 2’si Edebiyat Fakültesi (Psikoloji Bölümü), 1’i ise Eğitim Fakültesi (Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümü) öğrencisidir.

• “Zaman içinde Kadın-Nippukir” Performans Gösterisi 3 Mart 2004 tarihinde Hacettepe Üniversitesi’nde sahnelenmiştir. Anadolu’nun geçmiş uygarlıklarındaki kadınından günümüz kadınına evrensel mesajlar taşıyan bu gösterinin organizasyonu H.Ü Hemşirelik Yüksekokulu ve Tıp Fakültesi öğrencilerinden oluşan HÜKSAM kadın çalışma grubu tarafından gerçekleştirilmiştir.

4. Bilimsel Etkinlikler:

• 14 Mart 2003 tarihinde Mamak Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile birlikte Dünya Kadınlar Günü etkinlikleri çerçevesinde 250 kadının katıldığı “Kadın Sağlığı Eğitim Çalışması” gerçekleştirilmiştir.
• Merkezin yönetim kurulu üyeleri tarafından 2004 yılında “Kadın Sağlığı” konusunda Sivas’ta bir konferans verilmiştir.
• 6-7 Mart 2004 tarihinde Ankara Tabip Odası işbirliği ile “Küreselleşme ve Kadın Sağlığı Sempozyumu” düzenlenmiştir. Sempozyumda temel olarak küreselleşmenin kadın üzerindeki etkilerinden sağlık boyutunun ele alındığı iki panel, bir konferans yer almış ve serbest bildiriler tartışılmıştır.
• HÜKSAM ve H.Ü. GEBAM birlikteliği ile Dünya Kadınlar Günü bağlamında 7 Mart 2005 tarihinde “Yaşlanan Kadın ” konulu sempozyum düzenlenmiştir.

5. HÜKSAM Yayınları:

1. Kitaplar

• “Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın”
• “Yeni Medeni Yasa Kadınlara Neler Getirdi?” (Kitapçık)
• “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık”
• “Yaşlanan Kadın” (web sayfasında yayınlanmıştır)

2. Yaşlanan Kadın Sempozyum Gazetesi
3. HÜKSAM Bülteni
4. HÜKSAM Broşürü
5. Yapılan araştırmaların raporları
6. Danışmanlık

• 2002 yılında Endonezya’nın çeşitli kadın kuruluşlarının yöneticileri, 5 parlamenter ve din adamlarından oluşan 17 kişilik bir grup, HÜKSAM ile bağlantı kurarak merkezimizi ve H.Ü.-Dünya Sağlık Örgütü İşbirliği Merkezi’ni “Türkiye’de İsteyerek Düşüklerin Yasallaşma Süreci”ni incelemek ve deneyimlerimizi paylaşmak amacıyla ziyaret etmiştir. Bu amaçla, bir günü seminer şeklinde süren 3 günlük bir programın organizasyonunu ve ev sahipliğini merkezimiz yapmıştır.
• 2005 yılı içinde Türk-İş’in koordinasyonunda etkinliklerini sürdüren Kadın Emeği Paltformu kapsamındaki “Kadın Emeği ve Sağlık” çalışma grubuna merkezimiz tarafından danışmanlık hizmeti verilmektedir.

7. Web sitesi aracılığı ile ulusal ve uluslararası kuruluşlarla iletişim ağı oluşturma (www. huksam.hacettepe.edu.tr)

• HÜKSAM’ın Türkçe ve İngilizce web sayfaları; ilgilenenler için ulusal ve uluslararası kuruluşlarla iletişim ağı oluşturmak, merkezin çalışma ve yayınlarını geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla kullanıma açılmıştır.

MERKEZİN HİZMET KAPSAMINDAKİ HEDEF KİTLESİ:

• Toplum
• Parlamenterler
• Karar vericiler
• Lisans ve lisansüstü öğrenciler
• Sağlık çalışanları
• Akademisyenler

• Kadınla ilgili bütün kurum ve kuruluşlar

MERKEZİN GÜÇLÜ ve ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI ve TEHDİTLERİ:

GÜÇLÜ YÖNLERİMİZ:

• Türkiye’de sınırlı sayıda olan (14 merkez) kadın araştırma merkezlerinden biri olmamız
•  Merkez ve Beytepe kampüsünü yakınlaştırırıcı, sağlık ve sosyal bilimlerden deneyim ve birikimli öğretim üyelerinin yer aldığı multidisipliner yönetim kuruluna sahip bir merkez olmamız
• Kadın sorunları araştırma merkezleri içinde “sağlık” konusunu ele alan tek merkez olmamız
• Köklü bir üniversitenin çatısı altında olmamız
• Üniversite üst yönetiminin yakın desteğini almamız
• Ulusal ve uluslararası (DSÖ, UNFPA vb.) projelerde yer almamız
•  Süreli bir yayınımızın (HÜKSAM Bülteni) ve basılı yayınlarımızın olması
•  DSÖ’nün Avrupa Bölgesi’nde bulunan 16 merkezden biri olan, Hacettepe Üniversitesi Üreme Sağlığı İşbirliği Merkezi ile işbirliğimiz
• Yönetim Kurulumuzda kadın sağlığı konusunda uluslararası kurum/kuruluş ve kişilerce tanınan üyelerin olması
•  Merkezin öğrenci çalışma gruplarının olması ve yaptığı etkinlikler sonucunda, üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyette eşitlik ve hakkaniyet konularında duyarlılık kazandırıyor olması

ZAYIF YÖNLERİMİZ:

•  Merkezin kendine ait bir yerinin olmaması
•  Sekreterlik işlerini ve iletişim ağını oluşturacak daimi bir elamanın bulunmaması
•  Mali gücünün olmaması
• Mevzuat nedeni ile merkez olarak Üniversite Araştırma Fonundan yararlanamaması
•  Lisansüstü bir eğitim programına sahip olmaması
•  İnsangücü kapasitesinin yönetim kurulu üyeleriyle sınırlı olması
• Üniversitemizde merkezler arasında koordinasyonun istenilen düzeyde olmaması

 FIRSATLAR:

•  Kadın kuruluşlarının tamamı ile iletişim
• AB giriş sürecinin getirdiği olanaklar
• Üniversite bünyesinde ve dışında kadın ve sağlık konusunda farklı merkezlerle ortak projeler yapma potansiyeli
• H.Ü. Sağlık Merkezeleri ile işbirliği içinde olma
• Günümüzde “ kadın” konusunun hem ulusal, hem de uluslararası düzeyde özel olarak ele alınması
• Kadınla ilgili uluslararası sözleşmelerin Türkiye tarafından imzalanmış olması nedeniyle, ilgili faaliyetlerin karar vericiler tarafından desteklenme zorunluluğu

TEHDİTLER:

•  Merkezin gelir kaynağının olmaması

MERKEZİN VİZYONU:
Kadın sorunları konusunda toplumsal cinsiyet bakış açısını geliştirici araştırma ve alan çalışmalarında ulusal ve uluslararası düzeyde tanınan saygın bir referans kuruluşu olmak.

MERKEZİN STRATEJİK amaçları ve hedeflerİ:

AMAÇ1. Bugüne kadar Merkezin verdiği hizmetlerin ve ürünlerin geliştirilerek sürdürülebilirliğini sağlamak
     Hedefler    

• 8 Mart dünya kadınlar günü etkinlikleri
• Projeler
• Çalışma gruplarının devamlılığı
• Süreli bir yayın çıkarılması
• Araştırmaların olumlu sonuçlarının, ülke düzeyinde olabildiğince yaygınlaştırılmasını sağlamak

DEĞERLENDİRME VE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:

• 8 Mart etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen sempozyum ve/ veya konferans sayısı
• Sonuçlandırılan proje sayısı
• Yıllık düzenli çıkarılan süreli yayın sayısı
• Süreli yayın ( HÜKSAM Bülteni) dışında çıkarılan yayın ( kitap, broşür) ve eğitim etkinliklerinin sayısı

• Sonlandırılan proje ve/ veya araştırma sonuçlarını duyuran toplantı sayısı
• Çalışma gruplarının yıllık  faaliyet sunum raporları
•  Ulusal/uluslararası bilimsel toplantılarda bildiri ve temsilen katılım sayısı

AMAÇ 2. İki yıl içinde HÜKSAM için bir ofis temin etmek
     Hedefler    

• Üniversitemiz içerisinde tüm merkezler için ortak bir koordinatörlük ve mekan talebi için üst yönetim ile yazışmak ve iletişim kurmak

DEĞERLENDİRME VE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:

• Konu ile ilgili olarak üst yönetimle yapılan yazışma metni ve metne verilen cevaplar.
• Merkez koordinatörlüğünün oluşması

AMAÇ 3. İki yıl içinde sekreterlik işlerinin yürütülmesi için bir elemanın görevlendirilmesini sağlamak
     Hedefler    

• Mali güce sahip olunabilecek projeler almak
• Üst yönetimle daha düzenli yazışmak ve iletişim kurmak

DEĞERLENDİRME VE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:

• Gelir getiren proje sayısı ve bütçe miktarı
• Sekreter talebine yönelik yazışma metni.

AMAÇ 4. HÜKSAM’ı bilimsel ve mali yönden güçlendirmek
Hedefler

• Merkez olarak yapılan projelere üniversite araştırma fonunun destek olmasını sağlamak
• Merkezin çalışma komisyonlarının etkinliğini artırmak ve yeni komisyonlar oluşturmak
• Ulusal ve uluslararası düzeyde sektörler arası işbirliği çalışmalarını artırarak sürdürmek

DEĞERLENDİRME VE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:

• Yıllık bütçe miktarı
• Rutin uygulamalara yansıtılarak sürekliliği sağlanan, ulusal ve uluslar arası gelir getiren proje sayısı
• Sürdürülen aktivitelerin amaca yönelik etki ve katkılarının değerlendirilerek gösterilmesi

AMAÇ 5. İki yıl içinde toplumda kadın konusundaki çalışmalara, plan ve programlara katkı sağlayacak nitelikte uzman yetiştirmek üzere yüksek lisans programı açmak

           Hedefler

• H.Ü. Sağlık ve Sosyal Bilimler Enstitüleri ile ortak bir yüksek lisans programının teklifini oluşturabilmek
• Bu konuda ilgili ana bilim dalları ile bağlantı kurmak

DEĞERLENDİRME VE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:

• H.Ü. Sağlık ve Sosyal Bilimler Enstitülerine ortak bir yüksek lisans program teklifi yapan metin ve metne verilen yanıt
• Oluşturulacak olan yüksek lisans programı